شبهه تحریمیــ مردد بودن حکم میان‌حرمت و غیر وجوب را شُبهه تحریمی می‌گویند. ــ شبهه تحریمی، تردید در یک امر موضوع یا حکم بین حرمت و یکی دیگر از احکام غیر از وجوب است. ۱ - تفاوت شبهه تحریمی با شبهه وجوبیــ شبهه تحریمی، مقابل شبهه وجوبی در جایی است که حکم کلی شرعی یا حکم جزئی در موضوعی مردد میان حرمت و غیر وجوب (مباح، مستحب و مکروه) باشد. ــ شبهه تحریمی، مقابل شبهه وجوبی بوده و در جایی است که درباره یک چیز (موضوع یا حکم)، هم احتمال حرمت و هم احتمال غیر وجوب داده شود در شبهه تحریمی، احتمال غیر حرمت آن نباید وجوب باشد مانند این که امر بین حرمت و کراهت و یا حرمت و اباحه دایر باشد؛ برای مثال، در حرمت استعمال دخانیات تردید شود و منشا تردید نیز روایتی در مورد استعمال دخانیات باشد که هم احتمال حرمت و هم احتمال کراهت در آن داده می‌شود؛ یعنی نه در حرمت ظهور دارد و نه در کراهت (شبهه تحریمی حکمی). و یا این که شک می‌شود آیا مایع موجود خمر است تا حرام باشد یا سرکه است تا حلال و مباح باشد (شبهه تحریمی موضوعی). ۲ - شبهه تحریمی حکمی و شبهه تحریمی موضوعیــ شبهه تحریمی در حکم کلّی شرعی «شبهه تحریمی حکمی» و در حکم جزئی «شبهه تحریمی موضوعی» نامیده می‌شود. اول مانند شک در حرمت استعمال دخانیات و دوم، همچون شک در شراب یا سرکه بودن مایعی. ــ در شبهه تحریمی حکمی، اصولی‌ها به برائت ، و اخباری‌ها به احتیاط معتقدند، ولی در شبهه تحریمی موضوعی، همه به برائت اعتقاد دارند. [۲]
شرح رسائل، محمدی، علی، ج۲، ص۲۲۱.
[۴]
مبادی فقه و اصول، فیض، علیرضا، ص۱۶۳.
[۵]
مبادی فقه و اصول، فیض، علیرضا، ص۲۱۱.
[۷]
مبانی حقوق اسلامی (مختلف الاصول)، بروجردی، محمد، ص۱۵۴.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۵۰۰، برگرفته از مقاله «شبهه تحریمی». فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۴، ص۶۱۵. |